ارتباط بین مصرف لبنیات صنعتی و افزایش فشار خون در سالمندان

مقدمه

با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‑عروقی و فشار خون بالا (هایپرتنسیون) رشد قابل توجهی می‌یابد. بسیاری از سالمندان برای تأمین کلسیم، پروتئین و سایر املاح به لبنیات صنعتی (شیر، ماست، پنیر، کشک و غیره) توصیه می‌شوند. اما آیا این توصیه برای همه کسانی که فشار خون دارند یا در معرض آن هستند، مناسب است؟ آیا مصرف محصولات لبنی ممکن است در برخی افراد باعث تشدید فشار خون شود؟ در مقابل، آیا جایگزین‌های گیاهی می‌توانند راهکار مطمئن‌تری باشند و چه مزایایی دارند؟ این مقاله تلاش می‌کند به این پرسش‌ها پاسخ دهد.

فشار خون و سلامت سالمندان — زمینه و اهمیت

فشار خون بالا یکی از عوامل اصلی بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیوی و دیگر مشکلات سلامت است. با پیرتر شدن سیستم رگ‌ها (کاهش خاصیت ارتجاعی، رسوب کلسترول و رسوبات دیگر)، فشار خون سِیستولیک (عدد بالا) معمولاً افزایش می‌یابد. لذا کنترل فشار خون در سالمندان اهمیت حیاتی دارد.

رژیم غذایی یکی از عوامل مؤثر در کنترل فشار خون است. انتخاب منابع پروتئینی، چربی‌ها، نمک و نوع مواد غذایی می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر فشار خون داشته باشند. در این بین، لبنیات یکی از منابع معمولی در رژیم‌هاست و بررسی اثرات آن بر فشار خون در سالمندان امری ضروری است.

مضرات مصرف محصولات حیوانی در سالمندان دارای فشار خون

علاوه بر لبنیات، مصرف سایر محصولات حیوانی (گوشت قرمز، محصولات پروتئینی حیوانی، چربی‌های حیوانی) می‌تواند برای سالمندان با فشار خون بالا مشکلاتی ایجاد کند. در ادامه به مهم‌ترین مضرات اشاره می‌کنیم:

1. افزایش چربی اشباع و کلسترول بد (LDL)

محصولات حیوانی اغلب دارای چربی اشباع قابل توجهی هستند، که مصرف آن می‌تواند سطح LDL (“کلسترول بد”) را افزایش دهد و باعث تصلب شرایین (آترواسکلروز) شود. این وضعیت فشار داخل رگ‌ها را بالا می‌برد و ممکن است فشار خون را تشدید کند.

2. التهاب و استرس اکسیداتیو

پروتئین‌های حیوانی و چربی‌های اشباع ممکن است فرآیندهای التهابی را تحریک کنند و منجر به استرس اکسیداتیو شوند؛ این فرآیندها می‌توانند به آسیب به پوشش درون‌رگی (اندوتلیوم) رگ‌ها کمک کنند و فشار خون را افزایش دهند.

3. اثر ترکیبی با نمک و فرآوری

گوشت‌های فرآوری‌شده (کالباس، سوسیس، محصولات کنسروی) معمولاً نمک زیاد دارند که خود عامل مهمی در افزایش فشار خون است. ترکیب نمک زیاد با چربی حیوانی تأثیر منفی مضاعفی دارد.

4. بار اسیدی و اختلال عملکرد کلیه

مصرف پروتئین حیوانی ممکن است بار اسیدی در بدن ایجاد کند، که برای افراد مسن با عملکرد کلیوی ضعیف می‌تواند منفی باشد. کلیه‌ها باید بیشتر کار کنند تا مواد زائد پروتئینی را دفع کنند، که ممکن است فشار داخل کلیه‌ها و سیستم گردش خون را تحت فشار بگذارد.

5. افزایش وزن و چاقی

مصرف محصولات حیوانی به ویژه گوشت پرچرب و لبنیات پرچرب می‌تواند کالری اضافی وارد رژیم کند و به افزایش وزن منجر شود. اضافه وزن عامل شناخته‌شده فشار خون است.

6. ارتباط با بیماری‌های مزمن

مصرف محصولات حیوانی با افزایش خطر دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی، سرطان‌ها (به خصوص سرطان روده بزرگ) و سایر بیماری‌های مزمن همراه بوده است. این بیماری‌ها اغلب با فشار خون بالا همپوشانی دارند و می‌توانند بار سلامت را افزایش دهند.

اگرچه در بررسی کلی مصرف لبنیات برخی اثرات مفید نشان داده شده، اما باید بدانیم که بسته به نوع، مقدار و کیفیت، مصرف محصولات حیوانی می‌تواند ریسک‌هایی برای سالمندان مبتلا یا در معرض فشار خون داشته باشد.

مزایای جایگزین‌های سالم گیاهی برای سالمندان با فشار خون

برای کاهش ریسک‌ها و حمایت از سلامت سالمندان، جایگزین‌های گیاهی می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند. در ادامه مزایای مهم و مثال‌هایی از این جایگزین‌ها را بررسی می‌کنیم.

مزایای کلی رژیم گیاهی

1. کاهش چربی اشباع و کلسترول
   منابع گیاهی عمدتاً فاقد کلسترول هستند و چربی اشباع کمی دارند. این ویژگی به بهبود پروفایل چربی خون کمک می‌کند.
2. افزایش فیبر غذایی منابع گیاهی مانند غلات کامل، حبوبات، سبزیجات و میوه‌ها غنی از فیبر هستند. فیبر می‌تواند به کاهش فشار خون، کنترل قند خون، کاهش وزن و بهبود سلامت گوارشی کمک کند.
3. محتوای آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات فیتوشیمیایی گیاهان حاوی ترکیباتی مانند ویتامین‌ها، پلی‌فنول‌ها و فلاونوئیدها هستند که می‌توانند التهابات عروقی را کاهش داده و عملکرد عروقی را بهبود بخشند.
4. تنظیم وزن رژیم‌های گیاهی به دلیل کالری کمتر و چگالی انرژی پایین‌تر معمولاً به کنترل وزن و کاهش چاقی کمک می‌کنند، که فشار خون را کاهش می‌دهد.
5. کنترل فشار خون و بیماری‌های متابولیک شواهد نشان می‌دهد که الگوهای رژیمی گیاهی می‌توانند به کاهش فشار خون، بهبود حساسیت به انسولین، کاهش سطح کلسترول و کاهش خطر سندرم متابولیک کمک کنند. PubMed+2PubMed+2
   در مطالعه “Association of plant-based dietary patterns with metabolic syndrome: baseline results from the Persian Kavar cohort study (PKCS)” دیده شده افراد با پایبندی بیشتر به رژیم‌های گیاهی سالم (Healthful Plant-Based Diet Index) کمتر در معرض متابولیک سندرم بوده‌اند. PubMed
6. سلامت کلی قلب و عروق مطالعات سیستماتیک نشان داده‌اند که رژیم‌های گیاهی می‌توانند ریسک بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲ و مرگ ناشی از بیماری‌های مزمن را کاهش دهند. PubMed+1

توصیه‌های عملی برای سالمندان دارای فشار خون

برای سالمندان مبتلا یا مستعد فشار خون، رعایت توصیه‌های زیر می‌تواند کمک مؤثری باشد:

• از لبنیات کم‌چرب به جای پرچرب استفاده کنید (شیر کم‌چرب، ماست کم‌چرب).
• پنیرهای فرآوری‌شده با نمک زیاد را محدود کنید.
• مصرف نمک را کاهش دهید، به خصوص همراه غذاهای فرآوری‌شده.
• جایگزین‌های گیاهی را به تدریج به رژیم اضافه کنید.
• مصرف پروتئین گیاهی را افزایش دهید (حبوبات، مغزها، دانه‌ها).
• مصرف میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ را افزایش دهید (منبع پتاسیم، آنتی‌اکسیدان و فیبر).
• فعالیت بدنی ملایم را حفظ کنید (پیاده‌روی، ورزشی متناسب با شرایط).
• کنترل منظم فشار خون انجام دهید و تغییرات رژیمی را با پزشک در میان بگذارید.
• اگر دارو مصرف می‌کنید، تغییرات رژیم را با نظر پزشک هماهنگ کنید تا تأثیری بر دوز دارویی نداشته باشد.

جمع‌بندی

مصرف محصولات حیوانی به صورت کلی ممکن است با افزایش چربی اشباع، التهاب، فشار بر سیستم کلیوی و بار کالری بالا همراه باشد که برای سالمندان مبتلا به فشار خون می‌تواند مضر باشد.

از سوی دیگر، جایگزین‌های گیاهی با مزایایی چون کاهش چربی اشباع، فیبر بالا، ترکیبات آنتی‌اکسیدانی، کنترل وزن و بهبود سلامت متابولیک، گزینه‌ای جذاب و امن‌تر برای سالمندان هستند.

فهرست منابع علمی مقاله

1. Ralston, R. A., et al. (2012). Dairy food consumption and incident hypertension: a systematic review of prospective cohort studies. Journal of Human Hypertension, 26(1), 3–13.
   https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22987924
2. Guo, J., et al. (2022). Dairy consumption and cardiovascular health: An umbrella review of systematic reviews and meta-analyses. Advances in Nutrition, 13(2), 385–398.
3. Buendia, J. R., et al. (2018). Dairy intake and risk of hypertension: The Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis (MESA). American Journal of Clinical Nutrition, 108(3), 411–418.
   https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29807002
4. Engberink, M. F., et al. (2009). Inverse association between dairy intake and hypertension: the Rotterdam Study. American Journal of Clinical Nutrition, 89(6), 1877–1883.
   https://research.wur.nl/en/publications/inverse-association-between-dairy-intake-and-hypertension-the-rot
5. Alonso, A., & Martínez-González, M. A. (2006). Dairy products consumption and the risk of hypertension: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Journal of Human Hypertension, 20(12), 929–939.
6. Pan, Y., et al. (2022). Association between dairy intake and hypertension in Chinese adults: findings from the China Health and Nutrition Survey. Journal of Human Hypertension, 36(5), 451–457.
   https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36180916
7. Craig, W. J., & Mangels, A. R. (2009). Position of the American Dietetic Association: Vegetarian diets. Journal of the American Dietetic Association, 109(7), 1266–1282.
8. Najafi, M., et al. (2023). Association of plant-based dietary patterns with metabolic syndrome: Baseline results from the Persian Kavar cohort study (PKCS). Nutrition Journal, 22, Article 25.
   https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36927309
9. Glenn, A. J., et al. (2022). Plant-based diets and risk of cardiovascular disease: a meta-analysis of prospective cohort studies. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 62(15), 4067–4080.
   https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40062050
10. Li, D. (2014). Effect of the vegetarian diet on non-communicable diseases. Journal of the Science of Food and Agriculture, 94(2), 169–173.

برای مطالعه بیشتر

Factory Farming: Cruelty for Humans, Animals and the Planet

Animals

Environment

Humans

Take Action

https://www.linkedin.com/company/Vegland/

https://virgool.io/VegLand

Home

https://www.instagram.com/mehravamag/