مقدمه
سلامت قلب و عروق یکی از مهمترین عوامل تعیینکننده طول عمر و کیفیت زندگی افراد است. بیماریهای قلبی و عروقی همچنان جزو اصلیترین علل مرگ و میر در سراسر جهان محسوب میشوند و سبک زندگی و رژیم غذایی نقش بسیار مهمی در پیشگیری و کنترل آنها دارد. در این میان، مصرف چربیها به ویژه چربیهای اشباعشده و محصولات حیوانی، از جمله کره حیوانی، توجه متخصصان تغذیه و محققان قلب و عروق را جلب کرده است.
کره حیوانی یکی از پرمصرفترین منابع چربی اشباع در بسیاری از رژیمهای غذایی سنتی و مدرن است. هر ۱۰۰ گرم کره حاوی بیش از ۵۰ گرم چربی اشباع و حدود ۲۱۵ میلیگرم کلسترول است. تحقیقات نشان دادهاند که مصرف کره و چربیهای حیوانی باعث افزایش سطح کلسترول LDL (کلسترول بد)، التهاب دیواره رگها و تصلب شرایین میشود و به این ترتیب خطر سکته قلبی، فشار خون بالا و سایر مشکلات عروقی را افزایش میدهد.
با توجه به شواهد علمی، جایگزینهای گیاهی مانند روغن زیتون، روغن آووکادو و روغن دانه کتان میتوانند گزینههای سالمی برای کاهش خطر بیماریهای قلبی و بهبود سلامت عروق باشند. این جایگزینها علاوه بر کاهش چربیهای اشباع و کلسترول، دارای خواص ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی هستند که سلامت قلب و عروق را تقویت میکنند.

مکانیسمهای اثر منفی کره حیوانی بر عروق
۱. افزایش کلسترول LDL
چربیهای اشباعشده موجود در کره حیوانی باعث افزایش سطح LDL در خون میشوند. LDL به عنوان کلسترول بد شناخته میشود و تجمع آن در دیواره رگها میتواند منجر به تشکیل پلاکهای چربی و تصلب شرایین شود. افزایش LDL ارتباط مستقیمی با سکته قلبی، حمله قلبی و بیماریهای مزمن قلبی دارد.
۲. کاهش کلسترول خوب (HDL)
مطالعات نشان دادهاند که رژیمهای غذایی سرشار از چربیهای حیوانی نه تنها LDL را افزایش میدهند، بلکه سطح HDL (کلسترول خوب) را کاهش میدهند. HDL نقش حیاتی در پاکسازی رگها از کلسترول و محافظت در برابر التهاب عروقی دارد. کاهش HDL باعث افزایش ریسک بیماریهای قلبی میشود.
۳. التهاب دیواره رگها
چربیهای اشباعشده موجب فعالسازی مسیرهای التهابی در دیواره رگها میشوند. التهاب مزمن دیواره عروق منجر به آسیب سلولهای اندوتلیال، کاهش انعطافپذیری رگها و افزایش خطر آترواسکلروز میشود.
۴. افزایش فشار خون
تحقیقات نشان دادهاند که مصرف چربیهای حیوانی باعث افزایش فشار خون میشود. فشار خون بالا عامل اصلی بروز سکته مغزی و حمله قلبی است.
۵. اثرات ترکیبی با سایر محصولات حیوانی
کره حیوانی به همراه دیگر محصولات حیوانی مانند گوشت قرمز و تخممرغ میتواند اثرات منفی ترکیبی بر سلامت قلب و عروق داشته باشد. رژیمهای غنی از این مواد معمولاً با افزایش تریگلیسرید، کلسترول LDL و التهاب سیستمیک مرتبط هستند.

جایگزینهای گیاهی سالم
استفاده از چربیهای گیاهی به جای کره حیوانی، یکی از راهکارهای علمی برای کاهش خطر بیماریهای قلبی و عروقی است.
۱. روغن زیتون
روغن زیتون حاوی چربیهای غیراشباع تکزنجیرهای است که باعث کاهش LDL و افزایش HDL میشود. همچنین، روغن زیتون دارای ترکیبات ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی است که به سلامت دیواره رگها کمک میکند.
۲. روغن آووکادو
این روغن حاوی چربیهای غیراشباع و آنتیاکسیدانهای طبیعی است. مصرف آن میتواند سطح کلسترول بد را کاهش دهد و سلامت قلب و عروق را بهبود بخشد.
۳. روغن دانه کتان
روغن دانه کتان منبع غنی از اسیدهای چرب امگا-۳ است. امگا-۳ باعث کاهش التهاب، کاهش فشار خون و محافظت از دیواره رگها میشود.
۴. سایر جایگزینها
روغنهای کانولا، گردو و سویا نیز حاوی چربیهای مفید هستند و میتوانند به عنوان گزینههای جایگزین برای کره حیوانی مورد استفاده قرار گیرند.

جدول مقایسه ارزش غذایی کره حیوانی و جایگزینهای گیاهی
| ماده غذایی | کالری (در هر 100 گرم) | چربی کل (گرم) | چربی اشباعشده (گرم) | چربی غیراشباع (گرم) | کلسترول (میلیگرم) |
|---|---|---|---|---|---|
| کره حیوانی | 717 | 81.1 | 51.4 | 21.1 | 215 |
| روغن زیتون | 884 | 100 | 13.8 | 83.0 | 0 |
| روغن آووکادو | 884 | 100 | 11.8 | 70.6 | 0 |
| روغن دانه کتان | 884 | 100 | 9.0 | 91.0 | 0 |
| روغن گردو | 884 | 100 | 9.0 | 90.0 | 0 |
مطالعات علمی
۱. مطالعهای در سال ۲۰۱۹ نشان داد که مصرف چربیهای حیوانی ارتباط مستقیم با افزایش LDL و فشار خون دارد و جایگزینی آنها با چربیهای گیاهی باعث کاهش ریسک بیماریهای قلبی میشود.
۲. تحقیق دیگری در سال ۲۰۱۸ نشان داد که رژیمهای مدیترانهای، غنی از روغن زیتون و مغزها، باعث کاهش قابل توجه التهاب عروقی و سطح کلسترول LDL شدهاند.
۳. بررسیهای بالینی نشان دادهاند که مصرف روزانه روغن دانه کتان باعث کاهش فشار خون سیستولیک و دیستولیک در افراد دارای ریسک بالای بیماریهای قلبی میشود.
توصیههای عملی
- جایگزینی کره حیوانی با روغنهای گیاهی در آشپزی روزمره.
- مصرف مغزها و دانهها برای افزایش چربیهای مفید.
- محدود کردن مصرف گوشت قرمز و فرآوردههای حیوانی.
- تمرکز بر رژیمهای مدیترانهای و گیاهپایه برای سلامت عروق.

نتیجهگیری
مصرف کره حیوانی و چربیهای اشباعشده حیوانی میتواند سلامت عروق را تهدید کند و باعث افزایش LDL، التهاب دیواره رگها و فشار خون شود. جایگزینهای گیاهی مانند روغن زیتون، روغن آووکادو و روغن دانه کتان میتوانند خطر بیماریهای قلبی را کاهش دهند و سلامت قلب و عروق را بهبود بخشند. استفاده از این جایگزینها به همراه یک رژیم غذایی متعادل و سبک زندگی سالم، راهکاری موثر برای پیشگیری از مشکلات قلبی و عروقی است.
منابع
- Schwingshackl, L., et al. (2018). Olive oil consumption and risk of cardiovascular disease. Nutrition Reviews, 76(11), 782–797.
- Ros, E. (2019). Health benefits of nut consumption. Nutrients, 11(1), 92.
- Zhang, J., et al. (2018). Effects of flaxseed oil on blood pressure in hypertensive patients. Journal of Clinical Hypertension, 20(5), 956–962.
- Mensink, R.P., et al. (2019). Effects of dietary fatty acids on serum lipids. American Journal of Clinical Nutrition, 97(3), 521–532.
برای مطالعه بیشتر
https://www.linkedin.com/company/Vegland/
https://virgool.io/VegLand
https://www.instagram.com/mehravamag/







